IN ZUT DAM HI

[ 27 June, 2010 | 5 comments ]

Tunlai Computer Age-ah pawh zutthiam, hmetthiam tih ang vel hi kan la ngah a. He thil hi hnam tinin hmanlai atanga an lo tih dan a ni a. Damdawi leh Doctor awm lohnaah phei chuan an pawimawh em em thin a ni. Mahse Mizote hi kan tih lam ti chiam mai, a dik leh dik loh pawh ngaihtuah lova pan ruak ruak mai kan ni a. Tunhma deuh 2003 bawr vel pawh khan vanah Isua ang an hmu, chumi inah, bangah, banah Isua lem a awm an ti a, an en luih luih kha kan la hria ang a. Khatih lai khan kei chuan ka ngaihtuah vang vang a, “Pathian hi a inlar duh a nih chuan a mite hnenah a inlar tur a ni, mi bang leh ban a lo bet mai mai tawk lek Pathian niin ka hre thei lo a. Ka Pathian ve chu hetianga mi banga bet mai mai chi a ni ve lo...” ka ti thin.

Khing ang deuh khian ruhhmetthiam leh zutdamthiam inti hi kan ngah mai. A tam ber lah hi Pathian thu nen, Pathian hnen atanga an dawn ni awm takin tawngtainate an han hmang a, i ruh a pelh a nih hi an tih te hi an lo kal a, X-Ray kan han la a, a tliak a lo ni si thin a. Tawngtai hi a tha lo ka ti lova, mahse ruh pelh leh tliak hre hrang lo Pathian hi chu biak tlakah ka ngai lo. Chuvangin zut dam thei tak takte chu an awm, Pathianin talent a pekte an ni. Ruh pelh leh tliakte phei chu thiam vak tur a awm lo, en reng reng pawhin a hriat theih mai a, mahse miin Pathian hming an lam tawh chuan sawisel theih loh/chi lohah kan ngai tlat a thin hi a ni. Hei vang hian zutdamthiamin an tih dik loh, zai that ngai hi kar khatah mi 2/3 kan hmu ziah a ni.

Chuvangin talent nei Pathianin a pek tak tak neite chu han chibai la, an kut hi a sa em em mai a ni. Tin, elh leh herh leh na lutuk a ti chiam chiam hian an rinthuin an ti a ni ber. Zutdamthiam tak tak chuan an khawih na lutuk ngai lo. Hetiang hi a nih avangin mahni finna hmang ve a, a dik em? tih chi a ni em? tih hi hriat ve tum tur a ni. Zutdamthiam chu an awm teh meuh mai, Pathian thilpek a ni miau a.

Contractor hna thawk tha Chawimawina

| 1 comments ]

Branch YMA OB-te pawh lo ni tawh a, tuna VC member ni mek Pu Rothuamliana s/o Israel Sangkunga (L) New Market chu Thenzawl-a Tourism Dept. building a sak mek chu YMA ten Thenzawla Contractor hna thawk tha ber tiin June 15, 2010 (YMA Day) khan Chawimawina thuziak an hlan hetiang mi Dawrpui in kan nei thin hi kan chhuang em em a ni.

Pu Hrangkunga kan chan ta

| 0 comments ]

Pu Hrangkunga kum 68, New Market (Bazar Quarter) chu June ni 25, 2010 (Zirtawpni) tlai lam khan Cancer natna avangin a boral. A tuk June ni 26 (Inrinni) chhun dar 12 khan Dawrpui Thlanmualah vuiliam a ni a. Amah hi Salvation Army a ni.

Awareness Campaign on Meat Hygiene

| 0 comments ]

AH & Vety Department leh Dawrpui Branch YMA tang dun chuan 23rd June 2010 10:00 AM khan Dawrpui School Hall-ah “Awareness Campaign on Meat Hygiene’’ an nei a, veng chhung NGO aiawh hrang hrang atangin mi 43 zetin he hun hi an hmanpui a ni. Vety Dept lam atang hian Dr Engkunga, MV Sc. chu Team Leader a ni a, Resource person atan Dr Lalrotluanga Sailo, Dr Lalfamkima leh Dr Lalrinawma Khiangte te an lo kal a ni. Vety Dept chuan Aizawl khawpui hmun 10-ah Sathianghlim zawrhna dawr siam a tum a, he Campaign, “Meat Hygiene” in a tum ber chu Sathianghlim leh Hrisel mitin tana buatsaih a ni. Zirhona-a an sawi tlangpui i han thlir teh ang.
Meat composition :
Sa kan tihah hian Water-75%, Protein-19%, Fats-2.5%, Carbohydrates-1.2%, Non-protein Nitrogen-1.65%, Minerals-0.65%, Vitamins-0% te a tel.
Sa ei thatnate :
Thlai lam ai mahin sa hian protein a ngah a, mihring taksain a siam chhuah theih loh ‘chi’ essential amino acids an tih pawh a awm kim a ni. Sa thau hian taksa a tilum a, pum a ti ruak har bawk a, chakna pawh a pe hnem a ni. Sa hian VitaminB complex a pai tam hle. Taksa hnathawh (metabolism) pawh nasa takin a thanpui a ni. Sa hi a tuiin, chaw ei te pawh a tih tui phah thin.
India rama sa kan tharchhuah :
India ram hi khawvelah Sa thar chhuak hnem 8- na a ni a, chu chu khawvel sa thar chhuah zawng zawng za zela 2(2%) chauh a ni. India ramin kum khata thar chhuah zat chu 6.04 Million Tonnes a ni. A thar chhuah zawng zawng zinga 63% hi Kel, Beram leh Bawngsa a ni a,37% hi Ar leh Vawksa atangin a ni. 5) Nitina mipakhat sa ei dan chu 14g chauh a ni, chutih lai chuan ICMR recommendation chu 34g/h/day a ni.(source:FAO 2004)
Mizorama sa kan tharchhuah :
Mizorama kan sa talhte an rih dan tlangpui chu hetiang hi a ni : Bawng - 115 kg, Lawi -133 kg, Sial -134 kg, Arsa - 2.7 kg, Vawk - 95 kg, Kel - 9 kg. a ni.
Sa thar chhuahte hi a tam dan indawtin :
Vawksa : 63%(7894 tonne)
Bawngsa : 18%(2201 tonne)
Arsa : 18%(2236 tonne)
Kelsa : 78 tonne
Lawisa : 39 tonne
Sial : 39 tonne
Mizorama chhunga kum khata sa talh zat 12480 tonnes a ni a, nitina sa kan talh/eiral dan chu : Ar - 2266 nos, Vawk - 226, Kel - 23, Bawng - 52 a ni a, Lawi leh Sial te chu nitin 1 aia tlem talh ang a ni.
Ran atanga mihringin natna/hri kan kai theih te (Zoonosis) :
1) Bacterial Zoonosis:Leptospirosis, Tuberculosis, Antrax etc. 2) Viral Zoonosis:FMD, BVD etc.
3) Parasitic Xoonosis:H.Cyst, Cysticercosis etc.te an ni.

Sa thianghlim kan neih theina tura tulte :
Sa talhna hmun, hmanrua leh a vel chu fai taka enkawl tur a ni. Sa talh turte kan phurh naah pawh fimkhur leh thianghlim taka enkawl bawk tur a ni a, an hah lutuk laia talh chuan a sa a mawi loin a tui loh phah thei bawk a ni. Meat Inspector ten ran talh tur chu talh a nih hmain a hrisel leh hrisel loh an en hmasa (Ante-mortem examination) tur a ni. Ran talh a nih tawh hnuah pawh Meat Inspector te’n ran talh chu a sa a hrisel leh hrisel loh (Post-Mortem Examination) an en leh vek tur a ni. Sa hrisel lo chu an paih(condemned) tur a ni a, a hriselte chauh chu zawrh tura buatsaih tur a ni. Satalhtute (butcher) pawh mi hrisel tha tak an ni bawk tur a ni.
Sa vawn that dan (preservation)
Sa hi a hnuai tarlan ang hian dahthat theih an ni :-
1) Sa rep (smoking)
2) Tawihthei lova siam(curing) : Chi, chini, nitrates.
3) Ni sa-a pho (sunlight)
4) Dah vawh (chilling) : 4+/-1 C-ah hian i 3atanga ni 7 inkar chhung a lo berah pawh a dahthat theih a ni.
5) Dah vawh (freezing) : 18 to -25 C- ah thla 6 atanga kum 1 a dah that theih a ni.

NPSS Zirtirtu Camp

[ 21 June, 2010 | 2 comments ]

June ni 17 - 19 (Thu-Sat) chhung khan Dawrpui Kohhran Naupang Sunday School Zirtirtute chuan Agape Camping Centre, Durtlangah Camp an nei a. Zirtiritute an kal tha hle a, 106-ah 82 an lut thei a ni. He Camping-ah hian Speaker atan Rev. Chanchinmawia chu hmangin Councellor 5 ten an riah chilh bawk a ni.

Mit malh & Color blind

[ 20 June, 2010 | 1 comments ]

Mitmalh kan tih mai hi ‘night blindness’ an ti a, naupang (puiltingah pawh)-ah an awm tam bik a. Tlai thim tan tir, unau hmelhai vel lai hian khua an hmu fiah lo em em thin. Heng ho hi Vitamin A tlakchham vang a ni a. Tin, ka chhung te, lei sirte leh a vel pilh/na nei deuh rengte hi Vitamin A tlakchham vang hian a awm duh. Mizote hi mahni a damdawi ei mai ching kan nih avangin tam takin ka chhung pilh leh na hi pumpui tha lo vang niin an ring tlat a. Mahse a ni lo, Vitamin A leh C leh Folic Acid tlakchham vangte a ni ber zawk.

Chuvangin, pumpui damdawi naupang ei tir vak maite hi chin loh a tha. An ka chhung a na deuh reng a nih chuan khing damdawi khi eitir ve mai a tha. Tul lova naupang te te pumpui damdawi pek reng hian thil tha lo a siam zawk thei a. Heng ang hrang hrang hi dawra damdawi kher lo pawh ser thur te, serthlum te leh thei lam chi te ei tam tir a tha.

Tin, Color blindness hi naupang tam tak mit buaina a ni fo a. Heng ho hian rawng hring leh sen leh pawl hi an hmu hrang thei lova, mit hah deuhin an en a, luna te, luhai te alo awm phah thin a. Tunlai changkang tak Mobile phone hun tawhah hian Engineer-ho hian color blindness-te hi an ngaihtuah tel ve lo a ang hle. Handset hmai (Screen) reng reng rawng hring, sen leh pawl lam hlir an rawn hmang hi chu hriat chhuah hun nei ve se ka ti hle. Color blindness nei tan chuan black & white emaw a eng te en a nuam a. Naupang tam tak mit tihah chi deuh hlir mai Mobile Phone Company-ho hian an siam reng mai chu a nih hi! Heng avanga mit entir leh buai hi an tamin ka ring a ni.

Keimah hian color blindness ka neih avang hian handset nazawng hi ka hmang thei tlat lo; Mahse hemi hre silo a a changkang mit ngeih si loh kan lei tun tun reng mai a nih hi! Hetiang hi kan nih avangin mahni mil tur thil lei leh hman a tha ber. Handset kekawrah kan ak tlat a, a paina hman loh hi intih changkanaah kan ngai a nih chu. Tleirawl leh nu leh pa a paina nei duh awm ta reng reng lo mai hi nupui pasal an neih hunah an la hre mai ang. Naupai tan tir te tan hlei hlei a hlauhawm. Chuvangin, mahni him damna tur leh man to silo te hi kan ngaihtuah a ngai ta. Mimal hriselna kan ziah teuh tawhte kha zawm i tum hram hram ang u.
- Dr Thangchungnunga, MS (Ortho)

Pi Kapzawni kan chan ta

| 0 comments ]

Pi Kapzawni (K- 62) Canteen Kual (Pu Lalhmingliana Bldg) chu June 10, 2010 zan dar 8:40 khan Cancer natna avangin a boral. A tukah vuiliam a ni (Amah hi Tv. Lalhruaitluanga (Vala) Ex. Editor, Dawrpui News nu a ni).

Pi Lalliani kan chan ta

[ 16 June, 2010 | 5 comments ]

Pi Lalliani (87) w/o Upa Lalhmingthanga (L) (P&Sons) chu vawiin (16 June) chawhnu dar 2:15 khan Chuap natna avangin Shillong-ah a boral a. Naktuk (17 June) hian a fanu Pi Lalparliani awmna hmun Shillong-ah vui a ni ang.
Pi Lalliani Aizawl lama 'Ral Vui' hunserh chu a fapa Pu Thanglianchhunga, Zarkawt inah 17 June, 2:00 pm hian neih a ni ve ang.

A chanchin : Pi Lalliani hi Pu Tahnglula(L) leh Pi Chalthangi(L) te fanu niin 5th December, 1923 khan Thakthing Vengah a lo piang a, unau 9 zinga a milai a ni. Kum 1941 khan Lalhmingthanga s/o Pachhunga (P&Sons) Dawrpui nen inneiin fapa 3 leh fanu 4 an nei a ni.

Pi Lalliani hi Pu Lalhleia thusawi-ah thlarau lama piantharna changin khawngaihnaa chhandam kan nihna buaipuia auchhuahpui hmasa ber zinga mi a ni a. Aizawl leh a pawn lam thleng pawhin Krista thiltih vanga khawngaihna kan chan thu hi a tlangaupui thin a. He Pathian thu hian a nun a hneh hle a, a pasal leh a fapa a sun tum pawhin Kristian dik tak tawrh dan tur ni awm takin a tuar thiam em em a ni. A theihtawpin Kohhranah inhmangin Kohhran leh Bial-ah te pawh Kohhran Hmeichhe Chairman nihna a lo chelh ve tawh thin a ni.

Nu invawng tak niin, nu inchei fel leh fai, hmuh nuam lo leh bawrchhawr taka awm ngai lo a ni a. Nu kawm nuam leh midang, a bik takin dinhmun harsa zawka dingte hriatthiamna nei mi a ni. Nu rilru nghet, nu fing, rawn tlak, chhungkaw khalh ngiltu leh tu leh fa kilkawi thiam tak a ni a. Thil sawi fiah thiam tak, lainatna ngah tak, chhiatni thatnia inhmang tam, mahni tu leh fate mai nilo, midang tan pawha nu nih tling tak a ni.

A nat tan dan : Pi Lalliani hi nu pian tha, ei leh in lama insumthei tak niin, nu hrisel tak a ni a. A kum lo upat deuh hnuah hian taksa te chaklo deuhin a hriselna pawh a lo tla hniam ve ta deuh a. May 2009 khan Delhi-ah check up in a kal a, chuap chaklohna a nei tih hmuhchhuah a ni a. July atang khan a natna hian zual lam a pan deuh avangin in lamah enkawl a ni a. December thlaah Kolkata-ah a kal leh a, an lo haw lam chu ama duhthlanna ngeiin a makpa Prabat-a te inah a awm zui ta a ni. Hetah hian a natna enkawlna atana inmil tur leh remchang turin pindante pawh buatsaih sak a ni. A han tha lailawk leh thin deuh na in a tha chhuak thei tak tak lo va. Tun hnaiah khan zual lam a pan hret hret zel a, ni 16 June, 2010 chawhnu dar 2:30 khan chatuan rama chawl turin min lo kalsan ta a ni.

A nat chhung hian a titi tui ber chu Pathian thu a ni a. Thlamuang tak leh hlim takin a hun hnuhnung lam hi a hmang a. A chhe ber a thleng a nih pawhin a ruang la buai lova Shillong a phum mai a duh thu a sawi lang a. A u Lalhmingliana (L) an lo phum tawhna European thlanmual an tih mai, All Saints’ Cathedral Old Cemetary, Garrison Ground-a inphum an dil lawk chu remtihsak an nih avangin heta phum tur hian ruahmanna siam a ni ta a ni. He ruahmanna hi a damlaiin a hre hman vek a, mi dang phum an phal tawh lohna hmuna inphum an lo remti hi amah pawh a lawm viau nghe nghe a, rilru hahdam leh thlamuang takin a chawl thei ta a ni.

YMA Platinum Jubilee lawm ani

[ 15 June, 2010 | 7 comments ]

Vawiin 15th June, 2010 hi YMA Platinum Jubilee (Kum 75-na) anih angin Branch YMA pawhin hemi pual hian hun hlimawm tak nilengin a buatsaih a. Section hrang hrangte intihsiakna neiin a pum puiah Taitesena Section 1-na niin, Vanapa Section 2-na, Chawngbawla Section 3-na an ni. Meichher det tur tih erawhchu khua a that loh avangin det ani talo.






Platinum Jubilee lawmna atan hian Dawrpui Branch YMA Sports Sub Committee chuan 12th June khan Mizo High School Field-ah Section hrang hrangte tan Football Tournament puitling leh naupang kum 14 hnuailam tan a lo buatsaih tawh a, nilengin ruah sur hnuaiah hun hlimawm tak an lo hmang tawh a ni. Hei mai hi a la ni lova, 14th June zing karah khan Basketball Tournament Zarkawt Recreation Centre-ah a lo buatsaih tawh bawk a ni.

HA (Teeth)

[ 12 June, 2010 | 0 comments ]

Pathian min siam dan hi felfai tak a ni a, naute pawhin thil an ei ve theih nan hahlam (Ha lem or deciduous teeth) hi kum 1 hmain a rawn to a, an duh duh an seh ve thei a ni. Hemi hnu hian kum 6 an lo nih atangin Ha tak tak (permanent teeth) a lo to leh thin a. Chuvangin, a enkawl lam hi kan uluk a ngai a, nausen leh naupangte an kut an hman thiam atangin ha nawh zirtir a, thil ei zawha tui in tir ziah te, kamthuah te, la tawng thei lo pawh ni se an hre vek a, zirtir nghal ngei ngei tur a ni.

Hahlam tam tak a chhiat awlna em em chu, thilthlum, sweets, chocolate etc. an ei tam a, an kam an thuah leh lo a, hei hian a ti chhe thin a ni. Naute kum 1 lek pawh kam thuah leh thil ei zawh a tui ina thuah zirtir la, a thiam nghal mai ang. Taimak erawh a ngai. Tin, Ha hi Pathianin kan dam chhung a rei emaw rei lo emaw, daih tura a siam a ni a, a enkawl dan a dik loh vanga phawi ngai leh nget leh nate an ni thin a. Kan ka chhungah hian natna hrik hi a za tel fe an awm reng tih hriat tur a ni. Chuvang a nia, mihring seh reng reng a pun/pan deuh vek nachhan.
Thlai kan ching a, a lo to a, duat taka tui pek leh a bul vel tihfai that chu kan hna a ni ang hian, kum 100 chhung daih tura siam rawn chawr chhuak Ha hi naupan lai atanga enkawl zirtir tur. Ha-na leh ha-nget nei vak vakte hi kan Pathian thilsiam enkawl that peih loh vang a ni e. I taksa pum kha Lalpa duhzawnga fai leh thianghlima i siam chuan Ha na i nei mai mai lo ang.

Kan Ha var hi enamel an ti a, a khawk ve thei a, a nem ve thei bawk, hei pawh hi ei leh in kan uluk loh vang a ni. Tin, Ha kara tang thei thil ei chiam te, sa te pawh hi kan ei nasa lutuk a, kan Ha hi sa eina tura siam a ni chiah lova chuvangin kan chhum a, kan ei thei chauh a ni. Sa ei chi chuan ngho leh Ha tha tak an nei a, chhum ngai lovin an ei mai a ni.

Chuvangin kan Ha hi taksa zawng zawnga uluk taka tette atanga enkawl ngai a ni. Naupang tete zan mut dawnah Ha nawh thin a, a theih chuan zingah, chhunah, tlaiah pawh nawh leh thin tur. Hei hi kum 1 an pelh atang chuan zirtir ngei ngei la, an dam chhungin a theihnghilh tawh lo ang. Thingtlanga kalin, Ha nawhna ken loh pawhin thingtang, Neem tangte leh eng pawh Khiang tangte pawhin a nawh theih tihte zirtir a tha. I Ha-ah i nihna a lang.
- Dr Thangchungnunga, MS (Ortho)

John Lalrinawma kan chan ta

[ 06 June, 2010 | 7 comments ]

Tv. John Lalrinawma (Te-a) hi Upa Lalbiaktluanga leh Pi Lalthlamuani te fa tlum ber ni turin kum 1982 September ni 4 khan Civil Hospital, Aizawlah a lo piang a, unau 4 niin mipa 3 leh hmeichhia 1 an ni. Mikhual leh mi chanhaite an inchhung khura an chuankai chang pawhin biak that tawk loh leh aw ki sang hman a phal ngai lova, eng emaw tal thilpek tur a lo ngaihtuah ruai thin. Amah hi mi thilphal tak a ni a, a thil neih tawkah tu tan pawh engmah ui a nei ngai lo. An chhungkua chuan “Inlengte chhawntu” an ti mai thin.

Mizoram, a bik takin Aizawl thalaite ruitheih thilin a rawn tihchhiat runpui lai tak kha a tleirawl chhuah lai a ni a. Class-X a zir kumin he harsatna hian amah alo man ve ta a. A taksa pawhin nasa takin a tuar phah hle a ni.

A nun siamthat nan leh Pathian Thu a dawn theih nan tiin Camping hmun hrang hrangah a kal thin a. Chhandamna chungchangah - Lal Isua hi Lal leh Chhandamtuah pawmin tawngtai pawlahte a tang zui ve tawh thin a ni. Amaherawhchu hun lo kal zelah, atan setana thlemna do zawh a har leh fo thin.

A nat dan : Kum 2007 atang khan insawiselna a nei tan a. Damdawiinahte pawh lut fo thinin a chang phei chuan thi leh dam karah a awm tak meuh thin a ni, Lalpan tidamna chang thinin damdawiin a chhuahsan leh thin a ni. Durtlang Damdawi inah May 15, 2010 khan dahluh a ni a. Thisen unit 6 an lo pe a, a thatpui viauin a langa, a chhungte pawh an lawm hle a. Hemi hnu May 22 khan Vaivaenga Hospital (CARE)-ah sawn a ni a, Ultra Sound-a an han en chuan a thin lamah harsatna a lo nei a, a la a tla bawk a, a pumte puarin tui a lo tling bawk a ni.

Hetihlai hian mi thahnemngaiten tawngtaina leh Pathian Thuin an kawm reng a, ama ka ngeiin a Chhandamtu a pawm thu sawiin Lalpa ngaihdamna a dil nghal a, thlamuang taka a kal tur thu - “Tunah chuan Lalpa i hnenah ka lo kal e, nangin min lo pawm ang che” tih thu a sawi chuan thla a timuangin Lalpan a angchhungah a lo pawm ngei ang tih kan ring tlat a ni. June 1, 2010 (Thawhlehni) chawhma dar 10 khan amah hmangaihtu Lalpa Pathian hnenah min lo kalsan ta a ni.
Thlalak thenkhat

Chuap (Lungs)

| 1 comments ]

Chuap hi kan hre theuh a, lehlam lehlamah lung (Hearts) karah a awm a, kan nunna hnar pakhat a ni a, ka sawi duh tak chu mi thawk harsa deuh reng reng Asthma anga kan ngai vek a, mahni thu thu a, Asthma damdawi lo lei ta mai te lah bolo, hei hi hriat hran a ngai hle a ni. Chuap hi kan taksa a nunna, Oxygen petu ber a ni a, ka leh hnar atangin hrawk bawkah hmunhniha inthenin, an in then darh te telh telh a, atawp ber phei chu te tak te pan deuhin thisen dawt nena inngheng rialin a awm ta a, hetiang hian nuai engemaw zat (Chhiar sen loh) an awm a, bang pan leh kaw deuh sir siar a, tui kan va khawh tir chuan leh lamah a lut ve thin ang hian thisen dawt te te hian chuapa, Oxygen awm kha a bo abang awm lo in a lo hip ta vek a, hmun dangah a sem chhuak leh ta thin a ni.


Vaihlo zu nasa te, Lung chaklo hrim hrim te, natna dang vanga chuap dik loh vanga lung chak lo te a awm ta thin a, kan awm mai mai vawi leh khata kan han thaw huai hi, taksaah Oxygen a tlem lutuk a, thluakin na taka boruak hip turin chuap kha a rawn hrilh vang a ni, chuapa boruak in pek chhawnna kha vaihlo khu emaw rawng hnawih rim (Painter-te) avangte in a lo chhah a, alo chang ta thin a, a lo sawng te ta bawk thin. Duhtawk boruak thisen in a hmu zo lova thawk sek sek te a lo ngai ta thin a ni. Thluak in boruak a duh zat kha tih tlem a awih silova, lung lam khan a pump chak/pump ran a ngai ta a, lung kha a chau ta thin a, thaw hah angin a awm thei a. Tin chuapa boruak luhna kha a te, a zim ta lutuk a nih pawhin, thawk a hah thova, mahse heng chuap diklo bik (Asthma) ah hi chuan thaw ri tep tep (zawhte mu an thaw ri berh berh ang hi) a awm thin. A tawpah phei chuan an vai chauh pui ta a, thihpui mai theih an lo ni ta thin a ni. Chuvangin Vaihlo zuk te, eizawnnaa hmang rawng hnawih hote, thil khu, buh her te, lapaw khawih rengte ho hi hetiang hian an awm duh bik, chuvangin an hna thawhnaah hnar tuam reng tur a ni. Tunlaiah chuan vuah mai theih a tam tawh a, hman ngei ngei tur a ni.
Dr Thangchungnunga, MS (Ortho)

Sakawlh chhinchhiahna ani an ti maw?

| 4 comments ]

Tunlai hian UID (Unique Identification) hian ti ti a ti tam hle mai a. Thu leng vak dawnsawn dan azirin rilru sukthlek pawh a in ang lo hle. Sawi laih a awm chuan chiai mai lova hriat chian tum zawk hi a finthlak fo. Sakhuanna leh rinna nena inkaihhnawih anih phei chuan fimkhur a ngai lehzual. UID chu ngun zawka hriatchian i han tum teh ang. (Hei hi mi thiamte ziak rawn chunga ka ziak a ni. VHL).
1. A hming hrim hrim sawifiahna :
Sap tawngin ‘Unique Identification’ tih a ni a. ‘Unique’ tih hi Dictionary-ah chuan ‘bîk, anpui awm lo’ tihna a ni. ‘Identification’ tih chu ‘hriathran theihna’ tihna a ni leh mai. Tichuan UID (Unique Identification) tih awmzia chu ‘Chhinchiahna bik, anpui dang reng reng nei lo’ kan ti tawh mai ang chu. Mimal tinin Identification (ID) hrang theuh kan nei dawn tihna mai a ni.
2.Enge ni UID chu ?
UID hi India khua leh tui diktak kan nihna felfai zawk leh chiang zawka chhinchhiahna atana duan chhuah a ni a. Unique Identification Authority of India (UIDAI) hi he hna thawktu atana ruat a ni a, anni hian tihdan phung fel tak neiin mitin chhinchhiahna tur database fel tak siam an tum a ni.
3.UID buatsaih chhan hrang hrang te :
1) ID Card lem (Duplicate) lo hluar ta hle mai tih tawpna tur a ni. Duplicate siam theih a ni tawh lovang.
2) India ramin inthlanpui apianga sum tam lutuk a sen ngai ziah hi UID buatsaih fel a nih chuan a ziaawm ang.
3) India khua leh tui nilo, dan lova India rama lo lutte hriat chhuah zung zung theihnana buatsaih.
4) Terrorist-te zalen taka chettlatna ti thuanawp tur atan.
5) Mi retheite tana sum dahhran, diklo taka midangin an dawnsak loh nan(e.g. NREGS)
6) Inbumna (hminglem hawh) tih tlem nan.
4.UID leh a kaihhnawih thil dang tlem :
He card ah hian keimah ka ni ngei a ni tih chhinchhiahna hming leh nihna hrang hrang, thlalak nen Internet-a hmun hrang hrang atang pawha an lo hmuh zung zung theihna turin database siam a ni ang. Ram changkang dangahte chuan an tihna a rei tawh a, sawrkar chet a awlsam phah hle. Misualte leh thiltihsual tum talhte tan erawh hnawhchepna tha tak a ni. Tunlaia changkanna chi khat tehfung a ni bawk. Khawvelah a dang a awm lo tihna a ni reng reng lo.
ATM hmanga hmun hrang hrang atanga pawisa awlsam taka kan lak chhuah zung zung theih nachhan chu kan SBI Account number leh chanchin pawimawhte (details) database -ah khung a ni a, internet-ah thlunzawm a nih bawk avangin, harsa lo takin kan kalna hmun hmun atangin kan la chhuak thei mai ang. He UID hi tih puitlin a nih chuan, awlsam takin Sawrkar Office leh Office hrang hrang kan dawr zung zung thei dawn tihna a ni, phaia zin thin te tan a tangkai zual ang.
5.UID leh thildang ngaihpawlhloh turte :
(i) Globalisation tih leh One World Government tih vel te nen sawi zawm chi a ni lo, thil inpersan daih an ni.
(ii) Real ID: Hei nen hian a inang viaua, mahse, hei hi chu U.S.A.khua leh tui chhinchhiahna bik a ni a, ngaihpawlh loh tur.
(iii) RFID (Radio - Frequency Identification) : UID- hi India khua leh tui chauhte chhinchhiahna a nih laiin RFID hi chu hmun hrang hranga thil chhinchhiahnan hman a ni. Ran vulhnaah, dawr lianah, intlansiaknaah, motor silnaah, tool Booth-ah Mobile phone-ah, company product-
chhinchhiahnan- (sawi tur a tam lutuk) hman thin a ni.

Chutiang ni lova thil chhinchhiahna hmanrua apiang kan hlau dawn anih chuan school leh office hrang hranga hming ziahna bu register-te pawh hi kan hlauh tel a ngai ang. Galileo-a telescope-siamchhuah pawh kha a tirah chuan mi tam takin ramhuai hnathawhah an ngai. UID-hi chu i hlau lo phawt ang u.Pathianin a chhinchhiahna (symbol) dik tak a dah chu nangmah ngeiin lo chhiarchhuak zawk ang che : Ezekiela 20:12,20
- Vanhmingliana, Dawrpui

Tunlai Tlawmngaihna

| 0 comments ]

Mi thahnemngai tak takin Mizo tlawmngaihna chungchang hi vawi duai lo chanchinbuah an ziak tawh thin a, tawngkam dengkhawng deuh han hman chang pawhin thahnem ngaihna avang a ni tih kan hriat sak fo a tha awm e.

A nihna takah chuan tlawmngaihna hi hmanlai hun ang khan kan kengkawh zo meuh tawh lova, chhiatni thatniah pawh that leh that inlawm tlang kan ang ta ber mai ! Mi zawng zawng hi mahni buai buaiin kan buai theuh tawh a, chhiat that kan tawh tuma min buaipuitute chungah chauh lo chuan that chhuah ve harsa kan ti tan ta niin a lang. Mizo tlawmngaihna kan tih thin atang kha chuan danglam tak a lo ni ta.

Hetiang hi kan hun tawng a nih tak miau avangin chhiat tawh nikhuaah pawh khawtlang leh kohhran tana mi inhmang leh inhmang ve lem lote inkar chu a danglam viau tawh reng a ni. Thenkhat chuan mirethei leh mihausa inthliarna ang lek leka kan sawi laiin khawtlang leh kohhran tana inhmang deuh chhungkuaah chuan an retheihin awmzia a nei tak tak chuang lova, mi khawngaih leh ngaihven an hlawh tho thin. Khawtlang leh kohhrana lang ve ngailo chhungkuain chhiat an tawh tum hian khawtlang hruaitu te tan pawh a luhai thlak bik thin a, khawtlang anga mualpho palh hlauh avangin khawtlang hruaitute pawh an vir buaiin an mangang thei hle thin a ni.

Hetiang hi Mizo society-a awm awm lo tak a nih laiin kan hun tawng dan a nih tak miau siah chuan chhungkaw tin pawh kan inngaihtuah ngun a ngai ta hle mai. That leh that inlawm a nih mai loh chuan mi rilrua kan tlak nat miau loh chuan a tih dan tur tak pawh avang ta a nih hi.

Pi C.Lalramthangi kan chan ta

| 0 comments ]

Pi C.Lalramthangi kum-52 d/o Pu Raltawna (L) fanu ni turin 1959 April khan Mamit khuaah a lo pianga, an unau hi hmeichhia pahnih leh mipa pakhat an ni a, an unau zinga naupang ber a ni. kum 1980 khan Pu R.Lalbiakdika nen Mamit Presbyterian kohhranah an in neia, fa panga mipa pali leh hmeichhia pakhat a nei a, kum 1990-ah Mamit atangin Aizawlah an rawn pem chhova kum 1991 khan Aizawl Civil Hospital-ah IV grade hna hmu in, kum 1993 atangin Hospital quarter-ah chengin tun thlengin an awm chho ta a ni.
A NATDAN TLANGPUI : 2002 atangin a chhul lam a sawisel a, damdawiinah in entirin a chhulah Cancer a vei tih hmuhchhuah a ni a, a chhul paihin enkawl nghal a ni a, engemaw chen damthaa alan hnuah kum 2009 June thla vel atangin a natna lo chhuak lehin Doctor-te rawnna anga enkawl zui a ni a, 2010 March thla atangin a natna chuan zual lam pan chho ta zel in 23.5.2010 zan dar 9:00-ah min lo kalsan ta a ni.

Central Anti Drug Squad (CADS)

| 0 comments ]

CYMA chuan Kumpuan Thupui bawhzuina chi khat atana Ruihhlo Do Pawl pakhat - Central Anti Drug Squad (CADS) a siamte chuan May 29, 2010 (Inrinni) atang khan chak takin hma ala chho tan ta. A ni hmasa ber Inrinni kalta khan Parvon Spas mum 265, Ganja Kg. 1 & zial 21 leh Nitrosun mum 6 an man nghal a ni. Tun thlenga hriat theih china an man zat chu - Heroin Can 15, Proxyvon leh Parvon mum 5,000 chuang leh a chunga kan sawi tawh bakah ruihhlo a hman chi thahnem tak an man tawh a ni. Khawlaia ngampa taka ruihhlo zuar leh leite an tawmim leh tan ta.

CADS hi CYMA Treasurer Pu Lalngheta’n a kaihruai ang a, member mi 34 an awm dawn a ni. Heng member zingah hian Dawrpui Veng atangin Pu Laldailova, Zion Street leh Pu MS Dawngliana (Nanoa) te an tel. Pu R. Lalngheta, Convener chuan, tunlaia ruihhlo hluar chho zel avanga mipui ten YMA chu hma la leh tura ngenna a nasat em avanga CADS hi din a nih thu a sawi a. A tul angin ruihhlo tirem turin hma a lak chho zel tur thu leh zu chu an khawih vak lovang a, an kalkawngah khawih ngei a ngaih chuan an khawih a tul tur thu a sawi bawk. June 3, 2010 (Ningani) khan Excise Minister Pu J.H. Rothuama hoin hmalak dan tur leh thawhho dan tur an sawiho a, Minister hian an hmalakna atan Rs. 50,000/- a hlan.

Mimal, chhung tin leh a bikin YMA member-te chuan he Ruihhlo Do kawngah hian CADS hi finchhuah ila, tawiawm ila, an tha tichak turin kan theihna mual mualah tan ila ve ang u. YMA-in Ruihhlo a do hmasak khan nasa taka sawisel a ni a. Sawisel tute khan tha erawh an thawh tlem hle! A hmalakna (YMA) a han ti tawp a, a mak makin ruihhlo a hluar leh a, kan thalaite ruihhlo avangin an thi leh tan mek a ni. Tihdik loh palh (thahnemngaih luatah) chu awm lo thei a ni lo, insawisel mai lova in finchhuah a, intawiawm tlan hi Zoram mipuite tih tur niin a lang.

Dr. Lalsangluaia kan chan ta

| 0 comments ]

Dr. Lalsangluaia Sailo s/o Thangkima Sailo hi 24 December 1942-ah Chalrangah a lo piang a, Unau pianpui 19 a nei a, February 15, 1980-ah Lalhuliani d/o Lunghnema Ralte Electric veng nen in neiin fa panga an nei bawk.

Chalrang Lal fapa niin 1961-ah Govt Lunglei High School atangin Matric a Passed a, 1963-ah St Anthony’s College Shillong-ah P.U (Sc) a passed leh a, Assam Medical College Dibrugarh atangin MBBS 1968-ah a zo a, 1974 khan Eye Specialist a zir a, Mizo zinga a hmasa ber niin a zawh hnuah Assam sorkarah Registrar of Opthalmology hna a thawk leh a, 1976-ah Mizoramah Doctor hna a rawn zawm leh a, 1985 khan WHO buatsaihin Wills Eye Hospital Philadelphia (U.S.A)-ah training a zo leh a, kum 32 zet Mizoram Sorkar hnuaiah hlawhtling taka a thawh hnuah 2004 khan Director Hospital & Medical Education niin a pension ta a ni.

Khawtlang leh Kohhranah a phak ang tawkin a inhmang thin a, tuna a awmna Dawrpui Kohhranah Puitling Sunday Sikul zirtirtu leh Sermon rawngbawlna chelh mektu a ni a. Infiamna lamah pawh a bik takin Tennis-ah phei chuan a hun laia Mizoram Player tha ber pawl zing ami a ni pha ve a, 1992 Mizoram Lt. Governor Trophy-ah pawh khan a champion nghe nghe a ni
A NATDAN TLANGPUI : Kum 2002-ah CMC Vellore-ah thin (Liver) Cancer a ni tih hmuhchhuah a ni a, zai nghal niin a tul ang zelin a in enkawl chho a, 2005-ah a thin (Liver)-ah bawk hmuhchhuah leh anih avangin zai nawn leh a ni a, July 2009-ah CMC vellore-ah vek RFA tih leh a ni a, a natna alo danglam tak em avangin November 2009 leh March 2010-ah AMRI Hospital Kolkata-ah enkawl leh ani a, tha takin Aizawl lamah in enkawl turin an rawn haw leh a, May 22, 2010 (Inrinni) 12:30 PM-ah min lo kalsan ta a ni